پالس اکسیمتر

پالس اکسیمتر یک دستگاه پزشکی می باشد که برای اندازه گیری درصد اکسیژن موجود در هموگلوبین خون و ضربان قلب مورد استفاده قرار می گیرد که یک شاخص مهم برای تعیین میزان سلامتی بدن می باشد.

در واقع دستگاه پالس اکسیمتر یک مدل از دستگاه های ساده است که در منزل می توان از آن استفاده کرد. این دستگاه برای سنجش میزان اکسیژن موجود در خون استفاده می شود و در واقع درصد اشباع اکسیژن خون را در سرخرگ انسان به ما نشان می دهد.

دستگاه پالس اکسیمتر روشی غیرتهاجمی به حساب می آید که ملکول های هموگلوبین موجود در خون را که اکسیژن دارند شمارش کرده و آن را به درصد بیان می کند. معمولا مقدار نرمال اکسیژن خون باید بین نود و پنج تا نود و هفت درصد باشد و اگر این میزان پایین تر از نود درصد باشد وضعیت بیمار خطرناک است. پالس اکسیمتر می تواند روند و میزان ضربان قلب را نیز اندازه گیری کند.

به آزمایش اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در خون پالس اکسیمتری می گویند که با استفاده از دستگاه پالس اکسیمتر انجام می شود. قسمت خارجی این دستگاه برای عملکرد روی سر انگشتان یا لایه ی گوش بیمار قرار داده می شود تا دیتگاه با سرخرگ خونی بیمار مجاورت داشته باشد.

نحوه ی عملکرد دستگاه پالس اکسیمتر

نحوه ی عملکرد این دستگاه به این شکل است که پرتوی نور قرمز و مادون قرمز را از خود متصاعد می کند و این پرتوها از مویرگ های موجود در بدون بیمار عبور می نمایند. نسبت نورها به یکدیگر در انتها میزان اکسیژن خون را مشخص می کنند. خونی که دارای اکسیژن است رنگ قرمز روشن تری دارد و خون بدون اکسیژن آبی یا بنفش است. بنابراین دستگاه در ابتدا مجموع هر دو رنگ را اندازه گیری می نماید، سپس رنگی که در زمان عدم وجود نبض تشخیص داده می شود را از مجموع کم می کند. رنگ های باقی مانده بیانگر میزان خونی است که اکسیژن دارد. این مقدار روی نمایشگر دستگاه به درصد نشان داده می شود.

کاربرد پالس اکسیمتر

پالس اکسیمتر برای موارد زیر کاربرد دارد:

• قبل، بعد و حین عمل جراحی که بیمار بیهوش می باشد.
• مشاهده طرز کارکرد داروهایی که برای درمان بیماری ریه استفاده می شوند.
• بررسی توانایی فرد برای افزایش سطح فعالیت خود
• بررسی نیاز فرد به اکسیژن و کمک به تنفس او
• بررسی طرز تنفس او در هنگام خواب و تشخیص بیماری آپنه خواب

این دستگاه برای بررسی میزان سلامتی فرد در هنگام قرار گرفتن در شرایطی که اطلاع از میزان اکسیژن هموگلوبین خون او بسیار ضروری است نیز مورد استفاده قرار می گیرد. از قبیل این شرایط:

• حمله قلبی
• نارسایی قلبی
• بیماری انسداد ریه
• کم خونی
• سرطان ریه
• آسم
• ذات الریه

طرز کار پلی اکسیمتر

خون حاوی همگلوبین است که مولکول های اکسیژن را از ریه ها به قسمت هایی از بدن که نیاز به اکسیژن دارد، می برد. در واقع این دستگاه نشان می دهد که اکسیژن موجود در هموگلوبین چقدر از اندازه ی نرمال فاصله دارد. هموگلوبین به رنگ بنفش آبی است اما زمانی که به میزان کافی اکسیژن دارد، به رنگ قرمز روشن در می آید.

 

برای روشن شدن دستگاه کافی است انگشت اشاره ی یا هر قسمت از بدن که داخل گیره (پروب) قرار دارد، حرکت داده شود. پروبی که روی قسمت خاص بدن قرار گرفته است، برای اندازه گیری میزان اکسیژن هموگلوبین از پرتو نور قرمز و مادون قرمز استفاده می کند. هموگلوبین حمل کننده اکسیژن، طول موج این پرتو را جذب می کند در آخر نیز مقداری از این طول موج ها را از خود ساطع می کند. داده های حاصل از طریق پروب جمع آوری می شوند و به مانیتور ارسال می شوند تا به صورت عدد به پزشک یا خودشخص نمایش داده شود. در واقع نسبت نور قرمز به مادون قرمز ارسال شده، میزان اشباع اکسیژن را نشان می دهد. با کشیدن انگشت از قسمت گیره دستگاه به طور خودکار خاموش می شود.

سطح اکسیژن طبیعی در هموگلوبین، برای افراد بالغ بین 95 تا 100 درصد و برای نوزادان 95 تا 98 درصد می باشد ولی در این درصد در افراد مبتلا به بیماری هایی مانند آسم، سرطان ریه، نارسایی قلبی و … معمولاً پایین است. عدد دیگری که نشان داده می شود ضربان قلب می باشد که با واحد ضربان در دقیقه یا همان (BPM) می باشد که حد نرمال آن هم برای افراد بالغ 50 تا 90 ضربان در دقیقه و برای نوزادان 120 تا 180 ضربان در دقیقه می باشد.

پالس اکسیمتر بر خلاف اکسیمترهای دستی قابل حمل و سبک می باشد و می توان در خانه و هر جای دیگر میزان اکسیژن خون خود را اندازه گرفت. اکسیمترهای دستی که ثابت هستند و بیشتر در بیمارستان ها و مراکز درمانی استفاده می شوند ساختار پیچیده تری دارند و گیره به طور جدا از قسمت مانتیتور دار است و با سیم یه آن وصل شده است ولی در پالس اسکیمتر، دستگاه یک بخشی است و گیره و مانیتور به صورت یکپارچه باهم هستند.

انواع مختلف دستگاه اکسیمتری

سه نوع اکسیمتری داریم که بسته به کاربرد و نیاز بیمار می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. پالس اکسیمتر، اکسیمتر دستی و اکسیمتر جنینی. که به ترتیب شرح داده خواهند شد.

پالس اکسیمتر، رایج ترین دستگاهی است که هم پرتابل و قابل استفاده در منزل است. دارای گیره سوسماری شکل برای قرار گرفتن بر روی انگشت است. صفحه ی نمایش بر روی خود گیره قرار دارد و ضربان قلب و میزان درصد اشباع اکسیژن خون را نشان می دهد.

اکسیمتر دستی، دستگاهی است که موسسات پزشکی و بیمارستان ها از آن استفاده می کنند. این دستگاه ها کمی پیچیده تر از پالس اکسیمتر ها هستند. صفحه نمایش به گیره متصل نیست. در عوض یک کابل جهت اتصال گیره به صفحه وجود دارد. صفحه نمایش مواردی بیش از سطح خون اکسیژنه را نمایش می دهد. گیره این دستگاه در موارد اضطراری حتی می تواند به انگشتان پا نیز وصل شود.

پالس اکسیمتر جنینی، برای تشخیص اینکه آیا کودک سالم است یا نه، مورد استفاده قرار می گیرد. اکسیمتر معمولی ممکن است برای یک نوزاد متولد شده به سختی قابل استفاده باشد. این دستگاه برای نوزادان دارای یک پروب است که بر روی سر نوزاد قرار می گیرد تا از طریق گذر اشعه های نور از جمجمه، میزان اکسیژن را دریافت کند. این عمل بر روی پای نوزاد نیز قابل انجام است.