انواع ارتودنسی
ما در ارتودنسی از تجهیزات و وسایل مختلفی جهت اطلاح نامنظمی‌های دندانی و فکی استفاده می‌کنیم. این تجهیزات که غالباً با نام “دستگاه ارتودنسی” نیز شناخته می‌شوند می‌توانند ثابت یا متحرک، نامرئی یا مرئی باشند. ما در این صفحه، به بررسی کامل دستگاه‌های متحرک و این که ارتودنسی چیست که به استفاده از آن‌ها ارتودنسی متحرک گفته می‌شود خواهیم پرداخت. (توضیحات بسیار ساده است و با خواندن محتوای این صفحه به طور کامل با این نوع ارتودنسی آشنا خواهید شد.)
ارتودنسی متحرک چیست؟
گاهی اوقات برای اصلاح و بهبود موقعیت دندان‌ها از دستگاه‌هایی استفاده می‌شود که قابل جابجا شدن هستند. یعنی به دندان چسپانده نشدند و بیمار زمانی که می‌خواهد غذا بخورد و یا مسواک بزند آن ها را بر می‌دارد.
این دستگاه‌ها برخلاف دستگاه‌های ارتودنسی ثابت، که از ابتدا تا انتهای دوره درمان به دندان‌ها می‌چسپند، قرار نیست همیشه به دندان متصل باشند. بلکه بیمار می‌تواند آن‌ها را در موقعیت‌های خاصی بردارد و دوباره بدون کمک متخصص ارتودنسی در جایش قرار دهد. به استفاده از این دستگاه‌ها در اصطلاح، ارتودنسی متحرک گفته می‌شود.
چرا و چه زمان از دستگاه‌های متحرک ارتودنسی استفاده می‌شود؟
ما تعداد زیادی دستگاه متحرک داریم که در ادامه بیشتر با آن‌ها و کاربردهایشان آشنا خواهید شد. اما اجازه بدهید که آن‌ها را به 3 دسته تقسیم کنیم:
دستگاه هایی که قبل از درمان ارتودنسی استفاده می‌شوند (مثلا دستگاه ترک عاداتی مثل مکیدن انگشت شست توسط کودکان و …)
دستگاه‌هایی هستند که حین درمان ارتودنسی برای رفع ناهنجاری کاربرد دارند (مثل الاینرها یا پلاک ارتودنسی متحرک)
و دسته آخر دستگاه‌هایی هستند که پس از اتمام ارتودنسی استفاده می‌شوند (ریتینرها که به آن ها نگهدارنده ارتودنسی هم گفته می‌شود.)
بنابراین کابرد اول دستگاه‌های متحرک، پیشگیری از بروز نامنظمی‌های دندانی است، در مراحل بعدی دندان‌ها را صاف می‌کند و در نهایت به صاف ماندن دندان‌ها پس از ارتودنسی کمک می‌کنند (و به همه این موارد در نهایت ارتودنسی متحرک گفته می‌شود.)(منبع)
انواع دستگاه‌های متحرک ارتودنسی کدامند؟
تعداد دستگاه‌هایی که متحرک هستند زیاد است و ما در این مقاله تنها مهم‌ترین‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم. اجازه دهید با الاینر ارتودنسی یا پلاک شفاف ارتودنسی یا پلاک دندانی شروع کنیم که مهم‌ترین دستگاه متحرک است.
الاینر یا پلاک ارتودنسی
الاینر یا پلاک ارتودنسی نوعی قالب دندانی شفاف از جنس پلاستیک‌های مرغوب است که روی دندان‌ها سوار می‌شود و به مرور زمان به صاف و منظم شدن آن‌ها کمک می‌کند. به استفاده از این دستگاه‌ها در اصطلاح، “ارتودنسی بدون سیم” هم گفته می‌شود. (اغلب زمانی که از ارتودنسی نامرئی صحبت می‌شود منظور همین الاینر یا پلاک ارتودنسی است.)
ارتودنسی نامرئی
به لطف تکنولوژی‌های جدید، این روزها شاهد شکل‌گیری انقلاب بزرگی در ارتودنسی دندان هستیم. یکی از تکنولوژی‌هایی که چندسالی است تمایل به درمان ارتودنسی را افزایش داده و نتایج خوبی نیز به دنبال داشته، تکنولوژی ارتودنسی نامرئی با کمک کلییر الاینرها (clear aligner) یا پلاک‌های شفاف ارتودنسی مانند اینویزیلاین است. در این مقاله به طور کامل با این روش ارتودنسی و تمام آنچه که باید درباره آن بدانید آشنا خواهید شد..
ارتودنسی نامرئی چیست؟
ما در ارتودنسی از تجهیزات و ابزارهای مختلفی برای منظم کردن دندان‌ها و تراز کردن فک‌ها استفاده می‌کنیم. این دستگاه‌ها بر اساس نوع اتصال و قابلیت جابجا شدن، یا ثابت (ارتودنسی ثابت) هستند یا متحرک (ارتودنسی متحرک).
یک نوع دسته‌بندی دیگر به صورت مرئی و نامرئی داریم. در این دسته‌بندی به دستگاه‌هایی که حین درمان قابل مشاهده بوده و برای همه قابل تشخیص هستند ارتودنسی مرئی و به استفاده از دستگاه‌هایی که کمتر قابل مشاهده و تشخیص هستند یا کلا دیده نمی شوند ارتودنسی نامرئی گفته می‌شود.
انواع سیستم‌های نامرئی در درمان ارتودنسی کدامند؟
زمانی که صحبت از نامرئی بودن دستگاه‌ها در درمان ارتودنسی می‌شود منظور معمولا 3 نوع دستگاه زیر هستند:
کلییر الاینرها یا پلاک‌های شفاف ارتودنسی
ارتودنسی سرامیکی
ارتودنسی لینگوال یا پشت دندانی
انواع ارتودنسی نامرئی
هر کدام از این دستگاه‌ها در طول درمان یا اصلا قابل مشاهده نیستند (مانند لینگوال و الاینتر شفاف) و یا به سختی قابل تشخیص هستند مانند ارتودنسی سرامیکی.
مهم‌ترین دستگاه نامرئی جهت منظم کردن دندان‌ها چیست؟
هر سه روش ذکر شده (در بخش قبلی) از اهمیت زیادی برخورداند و قادرند مشکلات مختلف ارتودنسی را برطرف کنند. اما در سراسر جهان بیشتر از کلییر الاینرها یا پلاک‌های شفاف مانند اینویزیلاین به عنوان ارتودنسی نامرئی یاد می‌شود. و ما قصد داریم در این مقاله به طور کامل به بررسی آن‌ها بپردازیم.
پیش‌تر به صورت جداگانه و مفصل به معرفی و توضیح دو روش سرامیکی و لینگوال پرداخته‌ایم. برای اینکه بیشتر درباره ارتودنسی سرامیکی و ارتودنسی لینگوال بدانید روی لینک‌های مشخص شده کلیک کنید و وارد صفحه توضیحات آن‌ها شوید.
الاینر شفاف ارتودنسی چیست؟
الاینر یا پلاک ارتودنسی نامرئی تعدادی قالب پلاستیکی دندانی هستند که در ایران به آن‌ها پلاک شفاف یا طلق ارتودنسی می‌گویند. برندهای مختلفی در دنیا با کمک تکنولوژی 3 بعدی این الاینرها را تولید می کنند و هر کدام نام خاصی دارند. به عنوان مثال اینویزیلاین مهم ترین برند در ارتودنسی نامرئی است.
خانومی که الاینر ارتودنسی نامرئی استفاده می کند
ارتودنسی نامرئی برای چه افرادی مناسب‌تر است؟
این پلاک‌های شفاف می‌تواند تعداد زیادی ناهنجاری و مشکلات ارتودنسی را به خوبی برطرف کند. اما یادمان باشد که این روش ارتودنسی محدودیت‌هایی دارد و بیشتر روی درمان مشکلات جزئی تا متوسط ارتودنسی تمرکز می‌کند.
این یعنی هرچه مشکل شما جزئی‌تر باشد، با ارتودنسی نامرئی بهتر میتوانید آن را درمان کنید. اما با پیچیده‌تر شدن نامنظمی دندانی و فکی، به جای دستگاه‌های نامرئی، بهتر است به فکر ارتودنسی ثابت باشید. زیرا دستگاه‌های نامرئی محدودیت استفاده دارند.
در هر صورت بیایید روی مشکلاتی که می‌توان با کلییر الاینرها یا پلاک‌های ارتودنسی نامرئی اصلاح کرد تمرکز کنیم. (منبع)
کلییر الاینرها کدام مشکلات را بهتر درمان می‌کنند؟
چنانچه شما یا فرزندتان یکی از مشکلات زیر را دارید و شدت آن مشکل اندک تا متوسط است، میتوانید با کمک ارتودنسی نامرئی مشکل خود را به خوبی برطرف کنید:
کج بودن دندان ها (اغلب مراجعانی که با این روش ارتودنسی می کنند تنها دندان‌هایشان کج است.)
اوربایت یا جلوزدگی فک بالا
آندربایت یا جلوزدگی فک پایین
فاصله بین دندان ها
اپن بایت یا فاصله بین دندان‌ها در جلوی دهان حین بسته بودن دهان
کراودینگ یا ازدحام و شلوغی دندان‌ها به دلیل کمبود جا یا کوچک بودن فک
تصویر الات و مشکلاتی دندانی که ارتودنسی نامرئی برطرف می کند
چه کسانی نمی‌توانند ارتودنسی نامرئی انجام دهند؟
با اینکه کلییر الاینرها می‌توانند طیف وسیعی از مشکلات ارتودنسی را برطرف کنند، اما محدودیت‌هایی هم دارند. آن‌ها نمی‌توانند هر نوع ناهماهنگی دندانی یا فکی را برطرف کنند. دلیل این محدودیت درمانی را نیز باید در میزان نیرویی که با پلاک‌های شفاف می‌شود روی دندان‌ها اعمال شود جستجو کرد.
پلاک شفاف ارتودنسی نمی تواند نیروی موثرِ زیادی به دندان ها وارد کند. حتی اگر نیروی قابل توجهی برای صاف شدن دندان‌ها اعمال کند، باز هم یک مشکل وجود دارد. و آن مشکل این است که الاینرهای ارتودنسی نامرئی نمی‌تواند از جهات مختلف به دندان‌ها نیرو وارد کرده و آن‌ها را وادار به حرکت موثر کند.
پلاک شفاف ارتودنسی چه مشکلاتی را نمی‌تواند برطرف کند؟
اگر شما یا فرزندتان یکی از مشکلات زیر را دارید کلییر الاینرها یا پلاک‌های شفاف ارتودنسی برایتان گزینه مناسبی نیست:
مشکلاتی که ارتودنسی نامرئی حل نمی کند
اَشکال دندانی خاص
کوتاه، گرد یا کوچک بودن دندان‌ها باعث می‌شود که الاینرها نتوانند به درستی کار خود را انجام داده یا همه دندان‌ها را با هم تراز کنند.
موقعیت‌های دندانی بسیار نامناسب
با ازدحام دندان‌ها، آن‌ها می‌چرخند و کج می‌شوند. ازدحام را با پلاک شفاف ارتودنسی می‌توان اصلاح کرد. اما اگر دندان بیشتر از 20 درجه چرخیده باشد، دیگر نمی‌توان آن را با این روش به طور موثر صاف و منظم کرد.
فواصل بین دندانی زیاد
هرچند که ارتودنسی نامرئی بدون سیم گزینه بسیار ایده‌آلی برای بستن فاصله بین دندان‌ها است، اما با این روش نمی‌توان فواصل بیشتر از 0.6 میلی‌متر را بست.
اینتروژن و اکستروژن
اینتروژن و اکستروژن دو اصطلاح ارتودنسی هستند و به ترتیب به معنی فرورفتگی و بیرون زدگی دندان هستند. دندان نهفته و نیمه نهفته مثال خوبی برای فرورفتگی دندان هستند و موقعیت آن ها پایین‌تر از دندانهایی دیگر است. بیرون زدگی دندان هم زمانی است که یک دندان بلندتر از دندان های دیگر باشد.
متاسفانه با ارتودنسی نامرئی (کلییر الاینرها) نمی‌توان دندان‌ها را بالا و پایین برد و مشکلات اینتروژن و اکستروژن را اصلاح کرد. ارتودنسی ثابت با بریس بهترین روش برای برطرف کردن این دو مشکل است.
درمان‌های دندانپزشکی قبلی
افرادی گه بریج دندان دارند نیز نمی‌توانند الاینر شفاف استفاده کنند مگر با متخصص ارتودنسی و دندانپزشک خود صحبت کنند. (منبع)
آشنایی با مسیر و مراحل ارتودنسی با پلاک شفاف ارتودنسی
افرادی که تمایل دارند در کلینیک‌های ما درمان ارتودنسی نامرئی خود را آغاز کنند معمولا 6 مرحله ساده زیر را می‌گذرانند:
مرحله اول: مشاوره و ارزیابی تخصصی اولیه
مراجعان ابتدا به کلینیک‌های ما مراجعه می‌کنند و به صورت تخصصی تحت معاینه و ارزیابی قرار می‌گیرند. اولین مرحله این است که تشخیص داده شود آیا واقعا سیستم ارتودنسی نامرئی برای شما مناسب است یا خیر.
مرحله دوم: گرفتن تصاوی، اشعه ایکس و قالب دندان‌ها
پس از آنکه متخصص ارتودنسی تشخیص داد شما واجد شرایط ارتودنسی بی‌سیم با پلاک شفاف هستید، اکنون برای بررسی دقیق‌تر از دندان‌هایتان، تصاویری با کمک اشعه ایکس گرفته می‌شود. در نهایت از دندان های شما قالب یا ایمپرشن (impressions) تهیه شده و آن قالب برای ساخت پلاک‌های شفاف به لابراتوار فرستاده می‌شود.
مرحله سوم: ساخت الاینرهای شفاف در لابراتوار
قبل از آغاز ارتودنسی نامرئی، عکس‌هایی که از دندان‌هایتان گرفته شده به همراه ایمپرشن‌ها و تصاویر اشعه ایکس به لابراتوار فرستاده می‌شود. لابراتوار اطلاعاتی که برای‌شان فرستاده شده را به کامپیوتر می‌دهند تا مدل 3 بعدی دندان‌ها در کامپیوتر ایجاد شود.
کامپیوتر که مجهز به تکنولوژی شبیه سازی 3 بعدی است، مسیر صاف و منظم شدن دندان‌ها را شبیه سازی کرده و مدت زمان درمان را با دقت تمام محاسبه می‌کند. کامپیوتر کوچک‌ترین حرکت دندان تا صاف شدن را برآورد می‌کند و بر اساس این محاسبات، تعدادی پلاک شفاف اختصاصی ارائه می‌دهد که باید ساخته شوند.
مدل 3 بعدی سپس به همراه مشخصات پلاک‌ها برای ما فرستاده می‌شود تا مورد تایید دکتر داوودیان قرار بگیرد. اگر مدل‌ها مشکل داشته باشد دوباره برای برطرف کردن ایرادات به لابراتوار فرستاده می شود و در نهایت قالب‌ها برای چاپ آماده می شوند.
مرحله چهارم: ساخته شدن پلاک‌های ارتودنسی نامرئی
در این مرحله پلاک‌های ارتودنسی نامرئی در صف تولید در لابراتوار هستند و ممکن است چند هفته طول بکشد تا آن‌ها ساخته شده و به کلینیک ما فرستاده شوند.
مرحله پنجم: آماده شدن الاینرها و استفاده از آن‌ها
الاینرهای اکنون آماده‌اند و اولین چیزی که باید درباره آن‌ها بدانید این است که هیچکدام از الاینرها مانند هم نیستند. و همگی با هم تفاوت دارند. شما نمی توانید هر وقت خواستید آن ها را به هر شکل استفاده کنید. بلکه باید به ترتیب از آن ها استفاده شود.
در ارتودنسی نامرئی، هر الاینر بسته به شبیه سازی انجام شده ممکن است 1 تا 2 هفته مورد استفاده قرار بگیرد و پس از آن باید کنار گذاشته شود زیرا کار خود را انجام داده و مقداری دندان ها را صاف کرده. سپس شما باید الاینر بعدی را استفاده کنید. و این ماجرا تا آخرین الاینر ادامه دارد.
مرحله ششم: چکاپ و ویزیت‌های دوره ای تا اتمام درمان
برای اطمینان از اینکه مسیر درمان به درستی پیش می رود و همه چیز مطابق انتظارات است شما باید هر چند هفته یکبار به کلینیک ما سر بزنید تا توسط دکتر داوودیان معاینه شوید. در طول این جلسات همه چیز چک می شود و تمام نکات لازم به شما ارائه داده خواهد شد. (منبع 3)
مراحل ارتودنسی
دستورالعمل‌های استفاده از پلاک‌های ارتودنسی
برخی از مهم ترین دستورالعمل‌ها و توصیه‌هایی که باید حین استفاده از پلاک ارتودنسی به آن‌ها توجه داشته باشید عبارتند از (منبع 4):
پلاک ارتودنسی باید به مدت 22 ساعت در شبانه روز استفاده شوند مگر حین خوردن غذا یا مسواک زدن
هر دو هفته باید تعویض شوند
الانیرها را به درستی و به آرامی روی دندان ها سوار کنید
حین در آوردن آن ها بسیار دقت کنید
هر وقت پلاک های ارتودنسی نامرئی را در آوردید حتما در جای مناسبی نگهداری کنید
هر روز آن ها را تمیز کنید و هر هفته در داخل محلول ضدعفونی کننده ای که متخصص به شما معرفی می کند قرار دهید.
هزینه ارتودنسی بدون سیم چقدر است؟
اگر پلاک‌های ارتودنسی نامرئی شما در خارج از کشور ساخته شده باشند تمام هزینه‌ها بر اساس دلار محاسبه می‌شود و هزینه زیادی باید پرداخت کنید. اما اگر الاینرها در لابراتوارهای داخل کشور ساخته شده باشد هزینه ها به مراتب کمتر خواهد شد و حتی می توان گفت کمترین هزینه ارتودنسی برای شما در نظر گرفته خواهد شد.
هزینه ارتودنسی نامرئی با پلاک ها شفاف در ایران معمولا بین 8 تا 10 میلیون تومان متغییر استو برای اطلاع از جزئیات بیشتر تعرفه ها به صفحه هزینه ارتودنسی در سال 1400 مراجعه کنید.
ارتودنسی با الانیرهای شفاف چه مزایا و معایبی دارد؟
مزایا
بیمار در این روش درمان هیچ محدودیت غذایی خاصی ندارد (برعکس ارتودنسی ثابت)
رعایت بهداشت دهان و دندان آسان است (برعکس ارتودنسی ثابت)
پلاک ها در این روش کاملا قابل جابجا شدن هستند
بیماران راحتی بیشتری در استفاده از الاینرها دارند
هزینه ارتودنسی با الاینرهای شفاف کمتر است
مدت زمان ارتودنسی با پلاک های شفاف ارتودنسی سریع تر است
نیاز کمتری به مراجعه حضوری نزد متخصص دارد (منبع 5)
معایب
مشکلات پیچیده و جدی ارتودنسی را برطرف نمی کنند
به دلیل متحرک بودن پلاک های ارتودنسی نامرئی، ممکن است بیمار پس از در آوردن، فراموش کند آن ها را روی دندان هایش بگذارد
کیفیت ساخت پلاک ها در ایران هنوز به اندازه کیفیت نمونه های خارجی نیست
در صورت شکسته شدن یا استفاده نامناسب ممکن است طول دوره درمان افزایش یابد
برای ارتودنسی کودکان چندان مناسب نیستند
پاسخ به سوالات رایج
مدت زمان ارتودنسی نامرئی چقدر است؟
بسته به نوع ناهنجاری مدت زمان درمان با این روش می تواند از 8 ماه تا 1 سال طول بکشد.
هزینه ارتودنسی ثابت بیشتر است یا نامرئی؟
اگر پلاک ها یا الاینرهای شفاف در ایران ساخته شوند هزینه آن ها کمتر از هزینه ارتودنسی ثابت خواهد بود.
آیا می توان نزد یک دندانپزشک عمومی ارتودنسی نامرئی انجام داد؟
دندانپزشکان عمومی پروسه های زیبایی و ترمیمی را به خوبی انجام می دهند اما تخصصی در ارتودنسی ندارند. بنابراین واجد شرایط انجام هیچ نوع ارتودنسی نیستند مگر اینکه تخصص آن را گرفته باشند. برای هر نوع درمان ارتودنسی تنها به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
آیا بچه ها هم می توانند به روش نامرئی ارتودنسی کنند؟
بهتر است برای کودکان ارتودنسی ثابت انجام داده شود با این وجود اگر سنشان بالاتر باشد می توانند از این روش نیز جهت درمان استفاده کنند.
منبع : دکتر داودیان
